📚#معرفی_کتاب چین چگونه از شوک درمانی گریخت؟
🔰 مروری بر کتاب «چگونه چین از شوک‌درمانی گریخت: بحث اصلاحات بازار»
🖊 نوشته ایزابلا ام.وبر
🎖برنده جایزه جوآن رابینسون 2021
🎖برنده جایزه بهترین کتاب در مطالعات 🎖بین رشته‌ای سال 2022 انجمن مطالعات بین‌المللی
🎖برنده جایزه کینز
🔹رشد اقتصادی چین شگفت‌انگیز است. دولت چین از اوایل دهه 1980 سیاست «اصلاحات و اقتصاد باز» را برای دگرگونی اقتصاد برنامه‌ریزی شده سوسیالیستی معرفی کرد. چین اولین دولتی نبود که اصلاحات بازاری‌سازی را آغاز کرد، اما موفق‌ترین کشور در میان کشورهای سوسیالیست بود. چه چیزی منجر به این «واگرایی بزرگ» سوسیالیستی شد که در آن چین اصلاحات انفجار بزرگ را رد کرد، درحالی‌که سایر کشورهای سوسیالیست اروپایی #شوک_درمانی را انتخاب کردند و با هرج‌ومرج و شکست اقتصادی مداوم مواجه شدند؟
🔹در کتاب «چگونه چین از شوک‌درمانی فرار کرد» نقشه‌ای را می‌یابیم که چگونگی تصمیم دولت #چین بر «تدریج‌گرایی تجربی» را به جای شوک‌درمانی تحت تأثیر خرد سنتی چین و روشنفکران معاصر، روشن می‌کند.
شوک‌درمانی تجویز می‌کند که کنترل قیمت‌ها و اقتصاد برنامه‌ریزی شده باید از طریق آزادسازی قیمت یک‌شبه و خصوصی‌سازی پایان یابد. اقتصاددانان لیبرال معتقدند اگرچه شوک‌درمانی در کوتاه‌مدت دردهای اقتصادی از جمله بیکاری گسترده و تورم به‌همراه دارد، اما در نهایت به بهبود اقتصادی، فعال شدن بازارها و رونق منجر خواهد شد.
🔹شوک‌درمانی زمانی پیش درآمد «معجزه اقتصادی» در آلمان غربی بود، اما اجرای گسترده آن در روسیه و اروپای شرقی منجر به فجایع اقتصادی شد. درنتیجه رهبران چینی آن را کاملاً متضاد با آنچه از آموزه‌های باستانی به ارث برده بودند، یافتند و توانستند نظام دوتایی را در دهه 1980 معرفی کنند که نقش اساسی در اصلاحات بازاری سازی چین ایفا کرد.
🔹بخش نخست کتاب به درس‌های کلاسیک چینی (گوانزی)، تجربه قبلی کنترل قیمت و مقررات‌زدایی در کشورهای غربی و شیوه‌های مشخص کادرهای #کمونیست که هدفشان مدیریت اقتصاد بود، می‌پردازد.
🔹نویسنده در فصل نخست برای مفهوم‌سازی رابطه دولت-بازار در نظام دوگانه، چشم‌انداز تاریخی و بلندمدتی را مطرح می‌کند که نشان‌دهنده میراث نهادی متمایز چین در تنظیم قیمت از طریق مشارکت دولت در بازار است. همچنین وی تاکید می‌کند که ضرورت اصلاحات در چین نتیجه مبارزات اندیشه‌ای واقعی بوده است که با بحث‌هایی درباره مدیریت صحیح بازار توسط دولت در طول تاریخ تکرار، تشدید و تقویت شده است.
🔹#وبر در فصل دوم کتاب، به رفت و برگشت آمریکا و غرب از اقتصاد بازار به اقتصاد جنگ می‌پردازد. اقتصاددانان آمریکایی و اروپایی بحث‌های شدیدی درخصوص چگونگی مقررات‌زدایی قیمت‌ها و ایجاد بازارها پس از جنگ پرداختند. معجزه #ارهارد در آلمان غربی شواهد تجربی را به نفع شوک‌درمانی سنگین کرد. اما اقتصاددانان نهادگرایی همچونی #گالبرایت و #کرنکراس معتقد به لغو تدریجی بودند.
🔹در فصل سوم تجربه ایجاد بازار بررسی می‌شود. بسیاری از برجسته‌ترین رهبران و اقتصاددانان چین در جنگ انقلابی دهه 1980 شرکت داشتند. غلبه بر ابرتورم و ادغام مجدد اقتصاد، محورهای اصلی مبارزه انقلابی بود. راهبرد مبارزه اقتصادی چین در این دوران، بازآفرینی بازارها از طریق تجارت دولتی مبتنی بر بازگشت مجدد ارزش پول بود. تکنیک‌های این مبارزه بر شیوه سنتی تنظیم قیمت تکیه داشت و در جهت نیل به بازاری‌سازی تدریجی دوباره احیا شد.
در بخش دوم کتاب روش ایجاد بازار، تحلیل عمیق اصلاحات بازاری و چالش سازوکارهای بازاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
🔹در فصل چهارم چگونگی جهت‌گیری مجدد از #آرمان_مائوئیستی متاخر در خصوص انقلاب مستمر به سمت پیشرفت اقتصادی به عنوان هدف نخست اصلاحات اقتصادی بعد از ممنوعیت این رشته به دلیل وجود یک پروژه #بورژوازی مورد بحث و تحلیل قرار می‌گیرد.
🔹فصل پنجم به مراحل اولیه بحث اصلاح بازار چین می‌پردازد و ریشه‌های اندیشه‌ای آزادسازی قیمت‌های عمومی و تبادلات اندیشه‌ای میان اقتصاددانان دانشگاهی چینی و اقتصاددانان مهاجر و خارج درس خوانده و #بانک_جهانی و خارجی همچون #فریدمن را مطرح می‌سازد. این رویکرد شباهت زیادی به منطق شوک درمانی داشت و تحت عنوان بسته‌ای در قالب اقتصاد #نئوکلاسیک و متشکل از الگوی #نئولیبرال و #سوسیالیست تدوین شده بود.
🔹فصل ششم از تقابل دیدگاه روشنفکران جوان و مقامات باتجربه که اتحادی راجع به نگرانی مشترک درمورد اصلاحات روستایی داشتند با بسته اصلاحات شوک‌درمانی پرده برمی‌دارد. این اتحاد نقش بسزایی در تحقیق، نظریه‌پردازی و دفاع از بازاری‌سازی تدریجی برگرفته از تجارب واقعی ایفا کرد.
🔹نویسنده در فصل هفتم و هشتم نشان می‌دهد که چگونه این دو رویکرد اصلاحی (آزادسازی همه‌جانبه در مقابل بازاری‌سازی از حاشیه) با #فرار_چین_از_شوک‌درمانی در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. در سال ۱۹۸۸ #شیائوپنگ شخصاً آماده #انفجار_بزرگ شد تا بازاری‌سازی در مقیاس کامل را پیش ببرد اما نه به قیمت تضعیف توانایی دولت در کنترل جامعه و اقتصاد. در این سال چین برای دومین بار از شوک‌درمانی گریخت. دراین زمان اصلاحات بازاری منجر به ظهور نابرابری‌های فزاینده، سریع و افزایش فساد شده بود. روش #بازاری‌سازی_تدریجی تجربه‌گرا در دهه 1980، اگرچه در دهه‌های بعد مورد مذاکره مجدد قرار گرفت، به چالش کشیده شد و اصلاح شد، اما هرگز از بین نرفت.
