📚 #معرفی_کتاب جعبه سیاه تضعیف ریال
🔰 مروری بر کتاب «جعبه سیاه تضعیف ریال»
🖊 نوشته دکتر حسین صمصامی
🔹«نرخ ارز در ایران چقدر باید باشد؟» این پرسشی است که دامنه وسیعی از پاسخ‌ها به آن داده شده است. تحلیل رفتاری اقتصاد ایران به هنگام نوسانات شدید نرخ ارز نشان می‌دهد که دولت ایران هر چند سال یک بار، سیاست‌های بالادستی را به اجرا می‌گذارد که نرخ برابری ریال با ارزهای خارجی از آن متاثر می‌شود و تغییرات جدی و همه جانبه در اقتصاد کشور و زندگی مردم به وجود می آورد.
این در حالی است که در نگاه مردم و نمای بیرونی اقتصاد، تغییر نرخ برابری ارز همواره یک مسیر مشابه را می‌پیماید. به نحوی که همچون امواج دایره‌وارهم مرکز، در پی جهش نرخ ارز، نخست بازار طلا متاثر می‌شود. در ادامه کالاهای لوکس و خارجی و خودروها افزایش می‌یابند. سپس کالاهای داخلی و کم کم همه کالاهای عادی زندگی در پی این جهش، صعودی می‌شوند تا در نهایت این جهش در مسکن به اوج می‌رسد.
🔹کتاب «جعبه سیاه تضعیف ریال» نوشته دکتر حسین صمصامی، نماینده محترم مجلس شورای اسلامی و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، به تحلیل ساختاری و نهادی نوسانات نرخ ارز در ایران می‌پردازد. این اثر با هدف ارائه الگویی بومی برای تعیین نرخ ارز و نقد روش‌های متداول، به‌ویژه نظریه برابری قدرت خرید (PPP)، تدوین شده است. دکتر صمصامی در این کتاب، با استناد به ۱4 دلیل، ناکارآمدی نظریه PPP در تعیین نرخ ارز ایران را نشان می‌دهد. ایشان همچنین در این کتاب مبتنی بر روش‌های علمی و دقیق تصریح می‌کنند که این نظریه به دلیل تأثیرپذیری از سال پایه انتخابی و عدم تطابق با شرایط اقتصادی ایران، نمی‌تواند مبنای مناسبی برای تعیین نرخ ارز باشد.
نویسنده با بررسی ساختارهای اقتصادی و نهادی کشور، الگویی بومی برای تعیین نرخ ارز پیشنهاد می‌کند که با واقعیت‌های اقتصادی ایران همخوانی بیشتری دارد. این الگو با در نظر گرفتن عوامل مؤثر داخلی و خارجی، راهکاری پایدار برای ثبات نرخ ارز ارائه می‌دهد. همچنین در این کتاب به نقد سیاست‌های ارزی دولت‌های مختلف پرداخته می‌شود و تأثیر این سیاست‌ها بر تضعیف ریال و افزایش نرخ تورم را مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهایت نیز نویسنده با تحلیل تصمیمات ارزی و پیامدهای آن‌ها، به ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور می‌پردازد.
🔹 در فصل نخست این کتاب به مبحث مبانی نظری اقتصاد نرخ ارز با تکیه بر سطح قیمت‌ها پرداخته می‌شود. نویسنده در این فصل بیان می‌کند که ادبیات بسیار گسترده‌ای در حوزه اقتصاد نرخ ارز وجود دارد و الگوهای مختلف تعیین نرخ ارز در قالب سه نظریه نرخ ارز و قیمت‌های عمومی شامل: 1. فرضیه برابری قدرت خرید، 2. نرخ ارز و نرخ بهره (فرضیه برابری نرخ بهره پوششی و غیر پوششی) و نرخ ارز و تراز پرداخت‌ها (الگوهای پولی نرخ ارز با قیمت‌های متغیر و ثابت) است. در ادامه مروری بر سه الگوی نظری تعیین نرخ ارز صورت می‌گیرد و نظریه برابری قدرت خرید به صورت علمی مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.
🔹فصل دوم کتاب در مورد بررسی منطق دولت و مجلس شورای اسلامی در تعیین نرخ ارز و ارائه چهارده دلیل مبنایی برای غلط بودن این رویکرد است.
🔹در فصل سوم مفاهیمی همچون «در رفتن فنر ارز» و «تورم پنهان» در ترازوی نقد قرار می‌گیرد و رابطه مقداری پول مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در ادامه جهش‌های ارزی از منظر اقتصاد مورد تحلیل قرار گرفته می‌شود.
🔹راستی‌آزمایی «بازار ارز» عنوان فصل چهارم کتاب است. در این فصل ضمن بررسی حساسیت واردات و صادرات به نوسانات نرخ ارز، حساسیت تجارت داخلی و خارجی کشور و همچنین بازار ارز نیمایی مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
🔹در فصل پنجم سیاست‌گذاری ارز کشور و بازار آزاد ارز واکاوی می‌شود و بازیگران و ذی‌نفعان در این بازار تبیین می‌شود.
🔹فصل ششم کتاب به تحلیل بازگشت درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی و امکان کنترل بازار ارز اختصاص دارد.
🔹در فصل هفتم به چگونگی تعیین نرخ ارز پرداخته می‌شود و روش‌های غلط محاسبه نرخ برابری ارز تحلیل و نقد می‌شود و روش پیشنهادی محاسبه نرخ ارز مختار نویسنده ارائه می‌شود.
🔹در فصل هشتم و پایانی نیز الگویی برای محاسبه نرخ مناسب ارز در دوران اصلاح ساختار اقتصاد ایران به عنوان پیوست تخصصی توصیف و تبیین می‌شود.
